Amaran terbaru yang dikeluarkan oleh pihak polis terhadap penganjur demonstrasi yang dirancang sempena lawatan Presiden Amerika Syarikat, Donald Trump, bagi Sidang Kemuncak ASEAN merupakan satu pelanggaran jelas terhadap Perlembagaan Persekutuan dan penyalahgunaan kuasa.
Sebarang cubaan untuk menghalang atau menakut-nakutkan rakyat daripada melaksanakan hak perlembagaan mereka untuk berhimpun secara aman adalah satu tindakan yang mencabuli prinsip kedaulatan undang-undang dan menghakis asas demokrasi Malaysia.
Hak setiap warganegara untuk berhimpun secara aman dan tanpa senjata bukanlah satu keistimewaan yang boleh diberi atau ditarik balik mengikut budi bicara pihak berkuasa; ia merupakan kebebasan asasi yang dijamin di bawah Perkara 10(1)(b) Perlembagaan Persekutuan, dan menjadi tiang seri kepada penyertaan demokratik serta akauntabiliti awam.
Walaupun Perkara 10(2) membenarkan hak tersebut dikenakan sekatan yang dianggap perlu atau wajar oleh Parlimen demi kepentingan keselamatan atau ketenteraman awam, sekatan itu mestilah sentiasa munasabah, seimbang dan selaras dengan tujuan jaminan perlembagaan tersebut. Sebagai agensi penguatkuasaan undang-undang utama, pihak polis terikat secara perlembagaan dan perundangan untuk menghormati, melindungi serta memudahkan pelaksanaan hak ini.
Keputusan terkini Mahkamah Persekutuan telah menegaskan bahawa pihak polis mempunyai tanggungjawab positif untuk membolehkan dan membantu penganjuran perhimpunan aman, dan bahawa peranan mereka bukan untuk menekan atau menghalang perhimpunan sedemikian, tetapi untuk memastikan ia berlangsung dengan selamat dan mengikut undang-undang. Keputusan tersebut menegaskan bahawa hak untuk berhimpun tidak boleh diketepikan melalui keputusan pentadbiran atau kebimbangan spekulatif mengenai kemungkinan berlakunya kekacauan.
Sehubungan dengan itu, kenyataan polis yang menyatakan bahawa perhimpunan yang dicadangkan “tidak akan dibenarkan” serta ancaman untuk menyuraikan peserta adalah bertentangan dengan jaminan perlembagaan dan bercanggah dengan keputusan Mahkamah Persekutuan.
Kedudukan lokasi perhimpunan yang dicadangkan berhampiran “zon merah” Sidang Kemuncak ASEAN bukanlah alasan yang sah untuk mengharamkan perhimpunan tersebut, selagi para peserta tidak melintasi kawasan larangan rasmi yang telah ditetapkan. Hak untuk berhimpun secara aman di tempat awam tidak boleh dinafikan hanya kerana kedudukannya berhampiran acara rasmi atau kehadiran kenamaan.
Oleh itu, kami menyeru pihak polis untuk menarik balik ancaman tindakan penguatkuasaan dan sebaliknya berunding serta bekerjasama secara aktif dengan penganjur bagi memastikan demonstrasi berkenaan dapat dijalankan secara aman dan menurut lunas undang-undang.
Waytha Moorthy Ponnusamy